معنای عمیق معنا

چند سال قبل، کتابِ
«انسان در جستجوی معنا،
نوشته‌ی ویکتور فرانکل»
را خوانده بودم.
در واقع با دیدِ سطحی، بیشتر به چشم یک داستان دردناک به آن نگاه کرده بودم.

امروز وقتی پادکستِ کتاب را گوش می‌کردم، به معنای عمیق‌تری از قدرت درونی انسان پی بردم.

راوی داستان ویکتور فرانکل بود.
او به مدت سه سال، اسیر اردوگاه کارِ اجباری، توسط نازی‌ها بود.

فرانکل با همه‌ی دردها و مصیبت‌هایی که دیده بود، پس از رهایی، مکتب جدیدی در روان‌شناسی، به نام «معنادرمانی» یا «لوگوتراپی» را خلق کرد.

او نشان داد که، چه‌گونه یک انسان می‌تواند با درکی درست از خود، بعد از کلی فجایع و سختی زنده بماند.

فرانکل از تلاش خود برای احیای انسان و احیای معنا می‌گوید.
او در راه بازگرداندن آبرو به واژه‌های بی‌آبروشده قدم برمی‌دارد.
واژه‌هایی که بزرگترین خیانت به آن‌ها شده بود.
مفاهیم متعالی، که با دروغ و سوءاستفاده به آن‌ها حمله شده بود.

واژه‌هایی که، از‌بین‌رفته و پوچ و بی‌ارزش شده بودند.
مفاهیمی مانند: عدالت، آزادی، آرمان، عشق، نیکی، هم‌بستگی و معنا.
او در تمام سال‌هایی که خود در رنج عظیمی به سر می‌برد، سعی کرد، معنای این واژه‌ها را به انسانیت برگرداند.

به واژه‌های تهی‌شده روح بدهد، تا دوباره بتوانند نقش حیات‌بخش خود را ایفا کنند.
این مفاهیم را دشمن نتوانست نابود کند.
زیرا فرانکل در عمق وجودش، تکیه‌گاهی ساخته بود.
جایگاهی که دست هیچ سرباز نازی به آن نمی‌رسید.
فرانکل در زمانه‌ای زنده ماند که، غرق در یک احساسِ گناهِ فلج‌کننده به سر می‌برد.

او با احساس گناهِ زنده بودن و آزادی از اردوگاه، با آدم‌هایی مواجه شد که آن‌ها هم این حسِ گناه را به دوش می‌کشیدند.

او سعی کرد این بارِ گناه زنده بودن را، به مسئولیت و ارزش تبدیل کند.

و این کیمیاگری، با معنا رخ می‌داد.

او تلاش کرد تا این حسِ مسئولیت زنده شود.
زیرا هنوز هم از انسان ناامید نبود.
راه حل را در احیای این انسان دانست.

زیرا، انسانِ زنده است که می‌تواند شرایط را تغییر دهد.

با بازخوانیِ کتاب، دریافتم که:

ما به اندازه‌ی معنای درونمان، زنده‌ایم.
و به اندازه‌ی معنایی که هیچ‌کس به آن دسترسی ندارد، قدرتمند و آزاد هستیم.

فرانکل در کتاب «آری گفتن به زندگی» در یکی از سخنرانی‌هایش می‌گوید:

«غرق نشدن در تاریکی اولین چیزی است که ما را انسان نگه‌می‌دارد و کمک می‌کند با همه‌ی رنج‌ها، به فرمِ باشکوه انسان باقی بمانیم.
و این نور را در درونمان نگه‌داریم.
زیرا این، همه‌ی آن چیزی است که ما داریم.
و مهم‌ترین و تنهاترین دارایی ماست.»

به قول کانت، فیلسوف آلمانی:
«انسان، به ذات باید اصالت داشته باشد.
انسان، خود هدف و غایت است.»